کتاب تعلیم و تربیت در اسلام، مجموعه‌اى است مشتمل بر کلیه سخنرانی‌هاى موجود از متفکر شهید آیت‌اللّه‌ مطهرى پیرامون «تعلیم و تربیت در اسلام» که از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول سلسله سخنرانی‌هایى است در جمع دبیران تعلیمات دینى، و بخش دوم بحث‌هایى است که در انجمن اسلامى پزشکان تحت عنوان «تربیت اسلامى» ایراد شده است؛ تاریخ هر دو به سال‌هاى 1351 و 1352 باز مى‌گردد. رکن و عنصر اساسى بنیان خانواده و جامعه را تعلیم و تربیت تشکیل مى‌دهد. از این رو مکاتب فکرى اجتماعى گوناگون، موضع و دیدگاه خود را نسبت به این مسئله بیان کرده‌اند. استاد شهید مطهرى در این کتاب، تعلیم و تربیت را از منظر اسلام با توجه به مبانى و اصول مطرح در این مکتب توحیدى توضیح داده‌اند. از جمله موضوعاتى که در کتاب تعلیم و تربیت در اسلام، مورد توجه قرار گرفته تربیت عقلانى و توأم بودن عقل و علم در مکتب اسلام است. تاریخچه «تعقل از نظر مسلمین» فصل مهمى از این کتاب است که بحث عقل را از حیث تاریخى مورد بررسى قرار مى‌دهد. فعل اخلاقى، کرامت نفس، ریشه الهامات اخلاقى، عوامل تربیت، از دیگر موضوعات اساسى در این کتاب است. بدیهى است که چون در هر دو محفل مذکور درباره یک موضوع سخن رفته است، گاهى مطالب مشترک و البته با بیان‌هاى مختلف در دو بخش کتاب یافت مى‌شود که اغلب مکمل یکدیگر به شمار مى‌روند.