مطالب بحث شده در این کتاب که در اصل تکمیل‌شده نُه جلسه سخنرانى استاد شهید مطهرى در حسینیه ارشاد است، مجموعاً در سه بخش: اسلام از نظر ملیت ایرانى، خدمات اسلام به ایران، و خدمات ایران به اسلام تدوین یافته است. در بخش اول به این پرسش پاسخ داده شده است که آیا هیچ گونه تضاد و تناقضى میان احساسات مذهبى و احساسات ملى ما ایرانیان وجود ندارد یا اینکه اساساً داراى دو نوع احساس متضاد (مذهبى و ملى) مى‌باشیم؟ بخش دوم متکفل پاسخ به پرسش دیگرى است و آن اینکه دین اسلام آنگاه که در چهارده قرن پیش به ایران وارد شد، چه تحولات و دگرگونی‌هایى در میهن ما به وجود آورد و آیا اصولا ورود اسلام به ایران براى این کشور موهبت بود یا فاجعه؟ در بخش سوم به پرسش دیگرى پاسخ داده شده و آن اینکه ایرانیان چه نقشى در راه نشر و بسط تعالیم دین اسلام داشته‌اند و انگیزه ایرانى در این خدمات چه بوده است؟ این کتاب نقش اساسى در مبارزه با سیاست رژیم شاه در اسلام‌زدایى از ایران و ترویج ناسیونالیسم ایرانى داشته است.